صفدر توکلی

صفدر توکلی فرزند فضل احمد در سال ۱۳۲۰هجری شمسی ش یا ۱۹۴۲میلادی در یک خانواده ای متوسط الحال و روشنفکر در یکاولنگ مرکز ولایت بامیان متولد شد. او دمبوره نواز هنر مندو آواز خوان مشهور رادیو تلویزیون ملی افغانستان میباشد. از اینکه صفدر توکلی در طول جنگهای افغانستان به جز هنر طرفی را اختیارننموده است محبوب دلهای مردم میباشد.صفدر دارای هویت ملیت هزاره بوده وبصفت هنر مند چند میلونی مردم هزاره شناخته شده است.او موسس و معرفی کننده سبک خاص موسیقی وشعر هزارگی میباشد .او خود شعر میسرائید آهنگ میسازد . او اسطوره "دمبوره نوازی" نصل خویش است و به داشتن سبک خاص در موسیقی سنتی محلی وفلکلور مشهور است. صفدردر جوانی شوق و علاقه به هنر موسیقی روی آورد برای دنبال کردن هدفش , باميان را ترک گفته و عازم کابل گردید از طريق دکان کوچک کست فروشی واقع در باغبان کوچه کابل امرار حیات نموده و به کارهای هنری خود در میان مردم و در محافل آغاز نمود. نظر به شوق و پشت کار که در هنر موسیقی داشت به رادیو تلویزیون ملی افغانستان راه یافت. وی مفتخر به اخذ مدال صداقت و نشان افتخار گردیده است. وی بصفت هنر مند محلی افغانستان مسافرتهای زیادی هنری به کشورهای مغولستان , آذربايجان , ترکمنستان ، قرقيزستان , تاجکستان , ازبکستان , پاکستان و ايران داشته است که از اين مسافرتهايش ديپلومه های هنری زيادی را برای افغانستان به آرمغان آورده است. از سال ۱۳۶۴ تا سال ۱۳۷۵ وی سرپرستی گروه هنری وزارت فرهنگ و کلتور را بعهده داشته است. او از جمله محدود خوانندگان افغاني است كه در طول سالهاي گرفتار جنگ الی تصرف كابل به دست طالبان کشور و كابل را ترك نكرد درین گیر دار جنگ پسر و همسر خودرا از دست میدهد.صفدر هیچ وقت نخواست که ثروتمند باشد. او هیچ وقت خود را در اوج شهرت نباخت و زندگی ساده را پیش گرفت. مانند اکثریت استادان هنر افغانستان محروم و مظلوم بود. بعد از سقوط طالبان آهنگ " اگر از بامیان و قندهاریم – همگی پگ براریم" بصفت یک سمبل اتحاد ملی گشت. صفدر دارای گروپ خاص هنری بود و شاگردان زیادی تربیه نمود که آنها فعلاً آهنگ سرایان افغانستان هستند.[1]

بازگل بدخشی

از کریم پوپل

بازگل بدخشی

باز گل بدخشی : نام او آدینه لقب وی باز گل بدخشی میباشد.درسال ۱۹۰۲ میلادی در قریه مربوطات ولسوای کشم بدخشان بدنیا آمد.او هنر مندخوش آواز ومحبوب محلی خوان رادیو تلویزیون ملی افغانستان بود. باز گل در ایام کودکی شغل شعبان را داشت درمیان دره های سبز بدخشان شوق وعلاقه به آواز خوانی پیدا نمود .طبق اظهارات او در یک مصاحبه رادیوی درایامیکه او جوان بود شاه محمود خان نخست وزیر وقت با سایر اراکین دولتی سفر در بدخشان داشت والی وقت محفلی برای نخست وزیر گرفت که در آن باز گل هنر نمائی نمود.شاه محمود خان از هنر نمائی این هنر مند تمجید نموده نام اورا باز گل گذاشت.به همین سلسله  باز گل درسال ۱۳۳۶هجری دوره مکلفیت سربازی خودرا در ارگ شاهی سپری نمود به خواندن های محلی و فلکلوریک خود دوستان و بزرگان را سرگرم وخوش نگه میداشت.او درمیان قطعه گارد به بنام آواز خوان بدخشی مشهور بود.باز گل درهمین مواقع به همکاری استاد یقوب  قاسمی مدیر رادیو کابل واستاد خیال به رادیو افغانستان راه یافت .او اولین آهنگ خودرا در رادیو افغانستان ثبت وشام همانروز در سراسر کشور آواز اورا شنیدند.همینکه مردم بدخشان آواز او نام اورا شنیدند در سراسر بدخشان نام اورا مردم به زبان می آورندکه فرزندی بدخشی در رادیو کابل خواندن نموده است.برای فرهنگیان پر اهمیت اینست که او کمپوز ها ، اشعار ، رباعی وآهنگهای مردم بدخشان را دست ناخورده ومخلوط ناشده در دسترس تاریخ وهنر موسیقی افغانستان قرار داد. باز گل خود سوادنداشت اشعار میسرود کمپوز میساخت غیچک مینواخت آواز میخواند .مهمترین مهارت که او داشت اشعار داستانی را درقالب موسیقی می سرائید.خواندن عرب بچه و مغول دختر اوتا هنوز درگوش مردم طنین مینوازد.باز گل علاوه بر ترانه های شاد و آهنگ های عاشقانه، سروده هایی که به نام "فلک" یاد می شوند و نمایانگر قدیمی ترین نوع موسیقی توام با رباعیات عارفانه را نیز بسیار زیبا می میسرود.او اولین معرفی کننده موسیقی فلک درافغانستان است که نسل های بعد درموردتحقیق خواهند نمودند.توانایی دیگر باز گل بدخشی که به شهرت نیکوی او افزود، ارائه آهنگ ها به شکل تمثیلی و چند آوازیی بود.در افغانستان باز گل بدخشی را موسس سبک مخصوصی به نام "ساز قطغن زمین" یا آهنگهای بدخشی می دانند. هنرمندان محلی بدخشان مانند اکبرفیض آبادی و یاسین فیض آبادی سالیان زیاد باز گل را در خم و پیچ های سفرهای هنری همراهی مینمودند.از هنرمندانی که عمدتاً به خاطر نزدیکی ذوق با باز گل بدخشی همنشینی داشتند، میتوان از خانجان بارکی و فیض محمد منگل زیر بغلی نواز نام برد.کمپوز تمامی آهنگهای که باز گل سروده است از خودش است. او معرفی کننده موسیقی کهن روستائی بدخشان نیز می باشد . او یازده بار عروسی نموده دارای چهار پسر وچندین دخترونواسه و کواسه دارد که تعداد اعضای فامیل او به 46 نفر میرسد.او الی 104 سالگی چای و تابلیت نخورده بود.سر انجام تقدیر کار خودرا نموده او به روز نهم حمل/فروردین برابر با ۲۹ مارچ ۲۰۰۹ به سن ۱۰۷ سالگی در اثر بیماری طولانی، در قریه چنارگنجشکان در ولایت بدخشان جان سپرد.

«قالوا انا لله و انا الیه راجعون»

تبصره: دولتها وفرنگیان افغان  کوشش نمودند تا هویت های موسیقی خویشرا حفظ وانکشاف دهند.بدین منظور رادیو افغانستان کوشش مینمود تا آهنگهای محلی وفلکوریک افغانی را جمع اوری  نمایند تا با موسیقی غالب هندی مخلوط ناشده خود انکشاف نمایند.موسیقی های اصیل افغانی عبارتند از لهوگری ، هراتی ، بدخشی ، مزاری، نورستانی ، غرنی پکتیا ، داستان مردم جلال آبادولغمان ،پنجشیری، هزارگی ، ترکمنی و سبک نیمه مخلوط هماهنگی یا خراباتی میباشد که هرکدام با ساز واواز مخصوص سروده میشود.

آهنگهای مشهور بازگل بدخشی

ای شوخ سرزلف ترا تاب کی داده       --        چشم عسل مست ترا خواب کی داده

آمدی ای یار وفادارم ای                    -           دسته گل، شوخ ستمگارم ای

 ۱.[۱]( کلک کنید  ctril+)                                        

 2.[۲](کلک کنیدctril+)

مصاحبه باز گل بدخشی با رادیو افغانستان به هر خط آبی( کلک کنیدctril+)

1.[۳]*2.[۴]*3.[۵]

۲ منابع

1..باز گل بدخشــی آواز خوان افغان در گذشت اخبار بی بی سی فارسی

http://www.bbc.co.uk/persian/afghanistan/2009/04/090401_dn_bazgul_badakhshi_.shtml

2.زندگی نامه بازگل بدخشی نوشته وحید قاسمی هنرمند سابقه دار افغانستان

http://www.farda.org/articles/09_updates/090400/poem_w_qasimi.htm

3.زندگی نامه بارگل بدخشی توسط دکتر لعل زاد در ساید خاوران

http://archive.khawaran.com/Lalzad_BazGulBadakhshi.htm

4. فیس بوک  صفحه باز گل

[۹]